MES kelimesinin açılımı Manufacturing Execution System olarak tanımlanmakta ve Türkçe karşılığı için Üretim Yürütme Sistemi denilmektedir. MES, üretim aşamasında kullanılan her türlü yöntem ve aracın toplu şekilde çevrimiçi ortamda veri akışının sağlandığı bilgi sistemidir. MES’in temel amacı imalat süreçlerini en iyi şekilde yönetebilmek adına gerçek zamanlı bilgiye erişmek ve bu sayede üretim çıktılarını iyileştirmektir. Fabrika veya atölyelerde gerçekleşmekte olan üretime bağlı tüm aktiviteler MES sayesinde takip edilebilmektedir. Üretim yürütme sistemi oldukça kapsamlı bir program üzerinde işleyiş sağlamakta ve çeşitli fonksiyonlara sahip olması sayesinde kontrollü bir üretim akışının sürmesine olanak tanımaktadır.
MES Temel İşlevleri
MES, üretim operasyonlarının birçok alanında insan müdahalesine ihtiyaç duyulmadan çalışabilmekte ve kontrollü bir üretim akışını sağlayabilmektedir. Üretimin gözetim altında sürdürülebilir olması için birtakım temel işlevler sunulmaktadır. Bunlardan ilki veri toplama aşamasında tüm süreci kontrol altında tutabilmek ve değerlendirebilmek için gerekli bilgi girişlerinin sağlanmasıdır. Bir diğeri ise fabrika veya atölye içerisinde bulunan ekipman ya da çalışanların en iyi fonksiyonlara sahip olarak doğru alanlarda kullanılması için iş gücü yönetimidir. Üretim yönetim sisteminde asıl olarak üretilen ürünlerin gerçek zamanlı olacak şekilde takibini yapmak ve denetlemek MES’in temel işlevleri arasında yer almaktadır. Üretim sürecinde kontrolü sağlayarak gerekli görülen durumlarda değişim ve gelişim yapmak için kalite kontrol imkanı da bulunmaktadır. MES performans analizi sağlayarak verimliliğin olmadığı alanların tespit edilmesi halinde müdahale fırsatını sunmaktadır. MES’in temel işlevleri için son olarak bakım yönetiminin yapıldığını söylemek mümkündür. Üretimi engelleyecek herhangi bir pürüzün oluşmaması adına bu işlevin kullanımı oldukça önemlidir.
MES’in Avantajları
Üretim yönetim sisteminin uygulanır halde olması MES’in tüm işlevlerinden yararlanmayı ve bu işlevlerin getirilerini kazanmayı sağlamaktadır. Üretim alanında oluşan atıkların azalması, çalışma ve işleyiş süresinin artması ve çeşitli zamanlama türlerinden yararlanılması gibi durumlar hem ürün kalitesinin artmasına hem de maliyetlerin azaltılarak kar elde edilmesine olanak tanımaktadır. Genel olarak MES’in avantajlarını saymak gerekirse; üretim döngüsünün ve teslimatın süresi azalmakta, ürün kalitesini arttırmakta, müşteri hizmetlerinin gelişimine katkı sağlamakta ve kurulum maliyetlerini düşürmektedir. Ancak üretim yönetim sisteminin uygulanması birçok avantaj sunsa da üretimin optimize edilmesi tek başına yeterli değildir. Bu yüzden ileri planlama sistemleriyle beraber MES’in uygulanır halde olması gerekmektedir.
OEE (Overall Equipment Effectiveness) Nasıl Hesaplanır?
Üretim uygulamalarında kullanılan araçlardan biri olan OEE (Overall Equipment Effectiveness), Türkçe karşılığı Toplam Ekipman Etkinliği olarak bilinmektedir. Endüstri alanında kullanılan diğer araçlara göre OEE uygulamasında hesaplama yapmak için çok fazla veri toplayıp analiz etmeye ihtiyaç duyulmamaktadır. OEE’nin hesaplanışı kullanılan firmaya göre değişiklik gösterebilmektedir ancak genel olarak OEE hesaplarken kullanılan kabullerin sabit olması gerekmektedir. Yani firma içerisindeki farklı departmanlar için OEE hesaplaması yapılırken ve karşılaştırılırken sabit kabullerin göz önünde tutulması ve verilerin ait olduğu yerin dikkate alınması şarttır.
OEE hesaplaması kaliteli bir ürün üretmek için zamanın etkili kullanımının belirli kıstaslara göre ölçülmesi anlamına gelmektedir. OEE için genel bir formül vermek gerekirse baz alınacak 3 unsur; kullanılabilir zaman, verimlilik ve kalitedir.
Kullanılabilir Zaman (Availibility)
Üretim aşamasında işleyiş gösteren makinenin üretim gerçekleşene kadar ne kadar süre çalıştığının hesaplanması kullanılabilir zaman unsurunu vermektedir. Kullanılabilir zamanın hesaplanması için üretimde kullanılan makinenin gün içerisinde 24 saat’lik dilimin ne kadarında işleyiş gösterdiği hesaplanmalıdır. Bu hesabı yaparken dikkate alınması ve çalışma süresinden çıkartılması gereken durumlar; temizlik, bakım-onarım, yemek molası, duraklamalar, kalite problemleri olarak sıralanabilmektedir.
Verimlilik (Productivity)
Performans oranı olarak da tanımlanabilen verimlilik hesabı için üretim makinesinin belirli süre içerisinde yaptığı üretim miktarı ile maksimum üretim kapasitesi miktarının oranlanması yapılmaktadır. Bir diğer değişle makinenin gerçekleştirdiği çalışma hızının makinenin teorik hızına oranı verimlilik yüzdesini oluşturmaktadır.
Kalite (Quality)
Üretim sonucunda elde edilen sağlam ürünlerin elde edilen toplam ürünleri oranları kaliteyi göstermektedir. Yani hatalı ürün üretimi arttıkça kalite unsurunda düşüş yaşanmaktadır.
Yukarıda sıralanmış olan parametreler dikkate alındığı takdirde yapılması gereken doğru oranlamalarla OEE yüzdeliğine ulaşmaktır. Toplam ekipman etkinliği hesaplaması doğru yapıldığında oldukça verimli olmaktadır. OEE bilgileri geliştirici planlar yapmak ve hata düzeltmeleriyle üretimde iyileştirmeleri sağlamak için yararlıdır.
MES ve OEE hesabı konusunda detaylı bilgi almak için bize ulaşın.
